رفتار با فتنه جويان

1.قَالَ (عليه السلام) :كُنْ فِي الْفِتْنَةِ كَابْنِ اللَّبُونِ لَا ظَهْرٌ فَيُرْكَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَيُحْلَبَ .

جزء ششم حكمتها و پندها  

ص1087

نهج البلاغه كتابى است كه اگر خردمندان و دانشمندان و گويندگان دنيا بخواهند در باره سعادت و نيكبختى و آسايش افراد بشر سخنى گفته يا بنويسند مانند آن نتوانند گفت و نوشت، زيرا از زبان و قلم كسى صادر شده كه نمونه علوم و معارف الهىّ است و بعد از خاتم انبياء (صلّى اللّه عليه و آله) بر همه جهانيان برترى دارد، و اين كتاب معجزه است چون بشر توانا نيست مانند آنرا بياورد، گرچه ممكن است بعضى باين نكته پى نبرده سخنم را گزاف پندارند، ولى چون من پس از درك علوم و معارف دينيّه از سالهاى دراز اين كتاب شريف و شروح عربىّ و فارسىّ آنرا مطالعه نموده و در اطراف آن صدها كتاب تفسير و فقه و اخبار و فلسفه و كلام و تاريخ و لغت و رجال و ديگر علوم مختلفه را با دقّت خوانده و زير و رو كرده ام، با اطمينان خاطر اين سخن را گوشزد جهانيان مى نمايم و خداى متعال را سپاس گزارده از توجّهات حضرت امير المؤمنين باب مدينه علم علىّ عليه السّلام سر فرازم كه توفيق نگارش ترجمه و شرح پنج جزء اين كتاب را بمن عطا فرمود، و مرا توانائى داد تا كتابى را كه فقط خواصّ از آن بهره مى بردند (و نمى دانستند چگونه آنرا در دسترس همگان قرار دهند تا هر كس باندازه فهم خود از آن سود دنيا و آخرت بدست آرد) در همه جاى جهان منتشر و خواصّ و عوامّ را بمزايا و خصوصيّات آن آگاه ساختم، و اكنون به نوشتن جزء ششم (كه آخرين قسمت كتاب است) شروع مى نمايم و اميدوارم به خواست خدا بزودى در دسترس مطالعه كنندگان قرار گيرد،  

ص1088

در اين باب (جزء) گرد آورده شده از حكمتها و پندهاى امير المؤمنين عليه السّلام، و بآن ضميمه ميشود بعضى پاسخهاى پرسشهايى كه از آن بزرگوار شده از سخن كوتاه كه در باره آنچه منظورش بوده بيان فرموده. 1-  امام عليه السّلام (در باره رفتار با فتنه جويان) فرموده است 1-  در زمان فتنه و تباهكارى مانند ابن اللّبون (بچه شتر نر كه دو سالش تمام شده و مادرش بچه اى را كه پس از آن زائيده شير مى دهد) باش كه نه پشت (توانائى) دارد تا بر آن سوار شوند، و نه پستانى كه از آن شير دوشند (هنگام فتنه و تباهكارى طورى رفتار كن كه فتنه جويان در جان و مال تو طمع نكنند ولى اين وقتى است كه جنگ و زد و خورد بين دو رئيس و پيشواى گمراه و گمراه كننده باشد مانند فتنه عبد الملك و ابن زبير و فتنه حجّاج ابن اشعث، و امّا هنگامى كه يكى از آنها بر حقّ و ديگرى بر باطل بود فتنه نيست مانند جنگ جمل و صفّين كه واجب است همراهى صاحب حقّ و بذل جان و مال در راه او).